بشارت فاران...

بسم الله الرحمن الرحیم

جناب موسی علیه السلام در اخرین لحظات عمرش در جمع بنی اسرائیل ایستاد و نکاتی در مورد پیامبران بعد خود بیان کرد تا بنی اسرائیل آنها را فراموش نکند وی گفت:

گفت: “یَهُوَه از سینا آمد و از سعیر بر ایشان طلوع نمود و از جبل فاران درخشان گردید و با کرورهای مقدسین آمد و از دست راست او برای ایشان شریعت آتشین پدید آمد. 3 به درستی که قوم خود را دوست میدارد و جمیع مقدسانش در دست تو هستند و نزد پایهای تو نشسته هر یکی از کلام تو بهره‌مند میشوند.

بشارت فوق در تمامی ترجمه ها بدون اختلاف به همین شکل وجود دارد تنها در ترجمه های عربی کتاب مقدس این بشارت تحریف شده است. و عبارت شریعت آتشین حذف شده و بجای آن عبارت « من ربوات القدس اضافه شده است» به معنی از بلندی ها قدس، اضافه شده است. تا عرب زبان ها متوجه این بشارت نباشند و نتوانند به آن استناد کنند.

          اما مهمترین بخش و جدال انگیز ترین بخش این بشارت کلمه فاران است. فاران کجاست؟ در این مجال قصد آن داریم به صورت بسیار خالصه و کلی به اصلی ترین نظر های دانشمندان در این زمینه بپردازیم.

دانشمندان دینی و تاریخی برای معنای فاران و مکان آن 3 احتمال را ذکر کرده اند. آن را یا کوه‌ها و روستایی در شرق مصر می‌دانند و یا استانی در سمرقند و یا کوه‌ها و بیابان حجاز که مسلمانان به احتمال سوم معتقد هستند. و بحث های بسیاری میان مسلمانان و یهودیان و مسیحیان صورت گرفته، در این میان ادعا های مسلمانان از استدلال و استناد بیشتری برخوردار است در ادامه به بررسی کوتاهی پیرامون این مسئله می پردازیم.

برخی مسیحیان معتقدند که این آیه به حضرت موسى در وقتی‌که با امّت خود در بیابان تیه، که کوه فاران در آن است، راه می‌رفت، باید تأویل شود نه به حضرت محمد صلی‌الله علیه و آله.

در جواب باید گفت:

در این ادعا هیچ شرح و استدلالى براى انطباق آن با حضرت موسى(علیه‌السلام) به دست نداده است. این علاوه بر آن است که تفاسیر نصارا با این برداشت موافقت ندارد; چراکه «بنا بر اتفاق همه صاحبان تفاسیر، دین نصارا این عبارت حبقوق نه به حضرت موسى بلکه به حضرت عیسى(علیه‌السلام) تعلق دارد». اما ازنظر تاریخى، شاهدى بر این‌که حضرت عیسى(علیه‌السلام)به فاران رفته باشد، در دست نیست به‌علاوه، «هرگز با وصى خود از براى خلاصى امّت خود به جنگ بیرون نرفت» و همچنین عیسی علیه السلام نه تنها با شریعت مقدس نیامد بلکه به عقیده مسیحیت امروزی وی ناسخ شریعت است پس چه گونه می تواند مصداق این بشارت باشد علاوه بر اینکه شواهد دیگر نیز با حضرت عیسى هم تطابق ندارد.

برخی از مسیحیان قصد دارند که صحرای فاران را همان صحرای سینا معرفی کنند و ادعا دارند که نام دیگر صحرای سینا فاران است اما این ادعای بسیار بی­پایه و اساس است چراکه در آیه 12 از فصل10 اعداد چنین بیان می شود:

و بنی‌اسرائیل به مراحل خود از صحرای سینا کوچ کردند و ابر در صحرای فاران ساکن شد.

با این آیه دقیقا مشخص می گردد که امکان ندارد که نام دیگر صحرای سینا فاران باشد. حتی احتمال آن هم وجود دارد، بله اگر در دو ایه مختلف و در مکان های مختلف آمده بودند این احتمال وارد بود اما بر این اساس که این دو اسم در یک آیه و در یک واقعه ذکر شده است. ثابت می شود که دو مکان مجزا هستند.

از جهت دیگر در پیدایش 21: 20و21 محل سکونت حضرت اسماعیل را فاران معرفی می‌کند و می‌گوید:

و خدا با آن پسر می‌بود. و او نمود کرده ساکن صحرا شد و در تیراندازی بزرگ گردید. 21 و در صحرای فاران ساکن شد. و مادرش زنی از زمین مصر برایش گرفت.

از طرف دیگر بیشتر مفسرین کتاب مقدس منطقه ذکرشده در ایات 13-18 از فصل 25 پیدایش را عربستان امروزی می‌دانند. در مورد این بیان جناب سامی عامری یکی از محقیق اهل تسنن مصر در کتاب «محمد صلی الله علیه و اله فی الکتب المقدسة» در صفحه 283 با نقل اسناد تاریخی و تحلیلی این مسئله را به شکل دقیق ثابت می کند.

پس با توجه به این دو آیه مشخص می‌شود که محل زندگی حضرت اسماعیل عربستان بوده که به فاران نیز مشهور بوده و این ایات پیرامون کوه فاران است که بخشی از صحرای فاران بوده و صحرای فاران منطقه بسیار وسیعی را در بر می‌گرفته است که طبق روایات انجیل حضرت عیسی حتی برای یک مرتبه هم به این منطقه نیامده است.

امام رضا علیه‌السلام در تفسیر این آیه این‌گونه می‌فرمایند که:

جمله «نور از کوه طور سیناء آمده» اشاره به وحى خداوند است که در کوه طور سیناء بر موسى علیه‌السلام نازل کرد، و جمله «از کوه ساعیر بر ما درخشید» اشاره به کوهى است که خداوند در آن بر عیسى بن مریم علیهما السّلام وحى فرمود، و جمله «از کوه فاران بر ما آشکار گردید» اشاره به کوهى از کوه‌های مکّه است که فاصله‏اش تا مکّه یک روز است.

روایات بسیار دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که مجال پرداخت به آن‌ها وجود ندارد اما قدر متیقن در تمامی آن‌ها این است که فاران را کوهی در حوالی مکه می‌داند.

در همین مجال کشیش مسلمان شده جناب ابراهیم خلیل این بشارت را دقیقا مطابق با آیات ابتدایی سوره مبارکه والتین می دانند آنجا که خداوند سبحان می فرمایند: «والتین والزیتون و طور سینین وهذا البلد الامین» مقصود از انجیر و زیتون مکان رویش آنها است که همان مکان زندگی حضرت عیسی علیه السلام است و طور سینین همان کوهی است که خداوند سبحان با جناب موسی علیه السلام سخن گفت ومراد از بلدالامین مکه مکرمه است که موافق با فاران است. و در جاهای مختلف کتاب مقدس سخن از تین و زیتون آمده که با بیان آن اشاره به بنی اسرائیل و یا رشد آنها دارد؛ و می­توان این اشارات را در آیات هوشع9: 10 ، اشعیا28: 4 ارمیا24: 2 ،  اول پادشاهان4: 25 ، مزامیر52: 8 ، ارمیا11: 16

و با بررسی شواهد تاریخی نقل‌شده در قاموس کتاب مقدس مستر هاکس و بسیاری از تاریخ‌دان‌ها نیز به این معتقد هستند که صحرای فاران منطقه شبه‌جزیره عربستان را شامل می‌شود و کوه فاران نیز در حوالی مکه قرار دارد.

در نتیجه با بررسی منابع تاریخی و مذهبی به این نتیجه میرسیم که شخص بشارت شده در این آیه که از فاران ظهور می کند تنها وجود مبارک رسول اکرم صلی الله علیه و آله است و فاران تنها کوه های منطقه مکه است.